Onlangs verscheen een een nieuw NBER Working Paper ‘Robots and Workers: Evidence from the Netherlands’ door Daron Acemoglu, Hans Koster en Ceren Ozgen. Waar gaat dit onderzoek precies over en waarom is het zo belangrijk? Dat vroegen wij aan co-auteur Hans Koster.
‘Industriële robots zijn autonome machines die worden gebruikt in fabrieken om dingen te produceren’, aldus Hans Koster. ‘Die robots vervangen bepaalde taken die mensen uitvoeren. Je verwacht eigenlijk dat dat goed is. Het is een technologische verbetering. Het maakt de arbeidsmarkt efficiënter, waardoor mensen meer tijd en geld overhouden voor leuke dingen. Maar zijn die effecten voor alle groepen werknemers het zelfde? Onze hypothese was dat de effecten voor mensen die taken doen die door robots worden overgenomen er last van hebben, en dat andere mensen er voordeel van hebben omdat die robots complementair zijn aan werkzaamheden die ze al verrichten.’
Vervangbare taken – loondaling en minder werkuren
En die verwachting is uitgekomen. Hans: ‘We hebben gebruik gemaakt van Nederlandse microdata die werknemers volgen over de tijd. We hebben gekeken naar hun loonontwikkeling over de tijd, hun kansen om meer uren te werken en hun kansen om werkeloos te worden. We kunnen we onderscheid maken tussen werknemers die taken doen die met robots te maken hebben, en mensen die taken doen die direct door robots worden vervangen. En dan vinden we inderdaad dat mensen die vervangbare taken vervullen te maken krijgen met een relatieve loondaling en iets minder werkuren. Mensen die niet direct door robots worden vervangen hebben er juist voordeel van. Die zien hun loon stijgen en werken iets meer uren.’
Voorbeeld? ‘Je kunt denken aan de iets meer IT-achtige banen, mensen die meer werk hebben omdat ze die robots in de gaten moeten houden. Maar het kan ook zo zijn dat de robots processen sneller maken, waardoor verderop in het productieproces, bijvoorbeeld in de administratie, er meer werk ontstaat.’
Ongelijkheid op de arbeidsmarkt
Wat is het nut van dit onderzoek? ‘Onze coauteur Daron Acemoglu bestudeert al jaren de diverse impact van automatisering. Economen hebben soms de neiging om te denken dat alle automatisering goed is. Punt. Hij wil daar een duidelijke nuancering in aanbrengen. Er zitten wel degelijk nadelen aan. En vaak voor een groep op de arbeidsmarkt die het toch al moeilijk heeft. De mensen die vervangbare taken verrichten zijn meestal de laag opgeleide en laagbetaalde werknemers. Het vergroot daardoor de ongelijkheid op de arbeidsmarkt. Dit geldt overigens voor industriële robots – voor andere sectoren kan dat weer anders zijn.’
Ellen Woudstra
juni 2023